Câu chuyện thú vị về "Nảy Mầm Thơ" và "Google Translation"

Cách đây 2 tuần, xuất phát từ một vấn đề còn vương vấn về Tứ Thơ trong bài khảo luận trước (xem bài Yếu Tố Thi Tứ trong Sáng Tác Thơ https://ngaothiduong.forumvi.com/t2155-topic) nên ngày 09/07/2011 tôi tiến hành một thử nghiệm về "Gieo mầm Tứ Thơ" trên box Thơ ca của Yahoo Hỏi Đáp.

I- Giai đoạn Chuẩn Bị:

1- Dùng 1 nick cũ của mình đổi thành @ Ghét Thơ rồi dùng máy dịch Google dịch sang ngôn ngữ lạ (tôi không nhớ rõ, hình như là tiếng Yiddish), tôi được @ באַזוכן לידער
2- Làm câu thơ lục bát sau (ý thơ là vụ chửi nhau trên box Thơ Ca):

Thơ Ca như cái chợ trời.
Chửi nhau riết hóa đười ươi cả làng
(Ghét thơ)

3- Dùng Google dịch sang tiếng Urdu, tôi được

شاعرایک پسو مارکیٹ کے طور پر شاعری.
Riet bicker orangutans کے پورے گاؤں
(شاعری نفرت)

4- Lại dùng Google dịch ngược về tiếng Việt tôi được

Thơ như một chợ trời.
Ngôi làng toàn bộ Riet cãi nhau đười ươi
(Thơ ghét)

Xét thấy bộ dịch Google đã cho phép gieo hạt giống ( gồm các từ: Thơ, chợ trời, làng, cãi nhau, đười ươi ) giúp nảy mầm thơ nên tôi quyết định post câu hỏi lên HĐ.

II- Giai đoạn các thi hữu sáng tác thơ

Hầu hết các @ không dùng Google Dịch để có bản tiếng Việt. Họ chỉ căn cứ chữ Anh (bicker = cãi nhau ; orangutans = đười ươi) để trả lời. Do đó không có thơ sáng tác.

1- Nhưng @ Pham Nhat đã dùng Google dịch rồi làm bài đáp thơ sau đây:

Nhìn chữ này lại nhớ binladen
chắc là bạn ở đỉnh phan xi păng
thơ bạn thật hay mà cay thật
đọc hoài ngẫm lại ồ thơ chăng
(Các) nguồn
Phamnhat

2- Tôi làm bài thơ đáp lại như sau:

Nhớ chi cái lão Bin Laden
Đã khuất thì còn chi lụy phiền
Tớ đây trên đỉnh Everest
Còn cao hơn đỉnh Fansipan
(Ghét thơ)

3- Rồi tôi dùng Google dịch sang tiếng Urdu, tôi được

@ اندر اندر Nhat
عمر بن لادن خرچ یاد رکھیں
کہاں مر گئے اب بھی زیادہ پریشان مضمرات
یہاں ایورسٹ پر میں نے
Fansipan اعلی چوٹی

Lại kiểm tra bằng cách dịch ngược về tiếng Việt thì được

@ Nhất trong vòng

Omar bin Laden, nhớ để dành
Tuy nhiên những tác động đáng lo ngại hơn địa ngục
Tại Everest
Cao đỉnh Fansipan

Thấy bản dịch ngược cung cấp đủ những từ chủ chốt (Omar bin Laden, Everest, Fansipan) để làm chất dinh dưỡng tứ thơ nên tôi đã post bản tiếng Urdu lên

III- Giai đoạn trưởng thành của tứ thơ

1- @ Bien Bong Hoang đã dùng Google dịch ngược tiếng về tiếng Việt nên đã làm bài đáp thơ sau:

Box thơ không phải chợ trời
Con người không phải đười ươi
Làm sao bạn lại nỡ nói thế
Đừng ví Bin la Đen ở Việt Nam
BBH
Chúc bạn chủ nhật vui vẻ!

2- Và bạn ấy cũng cung cấp bản dịch tiếng Urdu để khẳng định rằng cả tôi và bạn ấy đều sử dụng Google Translation.

باکس
پسو مارکیٹ شاعری نہیں ان
orangutans نہیں ہے
تم یہ کیسے کہہ سکتے ہو
سیاہ بن جاتا ہے کے لئے ویت نام میں مت
BBH
آپ کی مرضی خوش اتوار!

IV- Rút ra kết luận:

1- Để làm được thơ người sáng tác phải có Ý Thơ và Tứ Thơ. Hai yếu tố ấy có liên quan mật thiết với các khái niệm Chủ Đề và Định Hướng. Cuộc khảo sát của tôi tập trung vào Tứ Thơ, tức là liên quan đến Định Hướng cho bài thơ. Muốn định hướng để diễn ý cần phải có 1 ý niệm thuộc phạm trù khác với phạm trù của ý thơ, nếu trùng phạm trù thì tuy sáng tác vẫn có thể thực hiện được nhưng không đem lại tứ thơ mới cho chủ đề. Phạm trù thứ nhì ấy thì khác nhau ở mỗi người dù sáng tác theo cùng chủ đề được coi là phạm trù thứ nhất.

- Ví dụ, từ phạm trù thứ nhất "mắt em , tình anh" làm chủ đề nối kết với phạm trù thứ nhì "dòng sông, bơi lặn" làm tứ thơ mà có câu thơ nổi tiếng:
"Mắt em là một dòng sông
Thuyền anh bơi lặn trong dòng mắt em"
(Lưu Trọng Lư)

- Ví dụ về cách cảm thơ khác với cách cảm thơ của Pham Nhat bên trên:
Vì chưng dư vị cuộc đời
Hôm nay đắng chát, mai ngời trái thơm..
..............
Ngẫu hứng thôi chị ạ
(Mùa Đông)
Mùa Đông đã định hướng khá xa so với Pham Nhat là vì hoàn cảnh của MĐ khác với hoàn cảnh của PN.

2- Máy dịch Google là cái bẫy rất nguy hiểm để tìm hiểu 1 bài thơ khác ngôn ngữ. Vụ đạo thơ tiếng Pháp mới đây (13/07/2011) trên Yahoo Hỏi Đáp là một bằng chứng hùng hồn cho sự nguy hiểm này. Rõ ràng người đạo bản dịch (bản dịch gốc của Nguyễn Tâm Hàn http://www.hoasontrang.us/phorum/showthread.php?4341-Trang-thi-nh%E1%BA%A1c-Nguy%E1%BB%85n-T%C3%A2m-H%C3%A0n&s=0cae31b4f9d6a88f4a8a242053abe4d2, tức bạn của nhạc sĩ Hàn Sĩ Nguyên, thành viên của Hoa Sơn Trang) đã không biết tí Grammaire nào và càng không biết Analyse Logique lẫn Syntaxe française.

Muốn dùng bản dịch Google để phóng tác thơ thì cần biết ngôn ngữ gốc đã. Không bao giờ dựa vào bản dịch thơ của người khác để làm bài thơ dịch cho mình.

Ví dụ, Tôi dịch bài hát Aline sang tiếng Việt khá lâu rồi, và Phạm Duy cũng đã dịch lời Việt rồi, nhưng tôi vẫn chưa thể làm được bài thơ nào dựa vào ý của bài Aline. Dù lòng tôi vẫn ước ao như thế nhưng khó lắm thay!

-CAROLINE JUDITH-

Nguồn tham khảo:
- https://ngaothiduong.forumvi.com/t2155-topic
- http://vn.answers.yahoo.com/question/index?qid=20110709061832AAtUh97
- http://vn.answers.yahoo.com/question/index?qid=20110716195624AABNCSb
- http://vn.answers.yahoo.com/question/index?qid=20110715013625AAx57rI
- http://vn.answers.yahoo.com/question/index?qid=20110717093903AA0WWtO
- http://vn.answers.yahoo.com/question/index?qid=20110715193340AA8wusd
- http://vn.answers.yahoo.com/question/index?qid=20110713224926AABQbtj
- http://vn.answers.yahoo.com/question/index?qid=20110716225004AAAqrKJ

Cám ơn CJ cho PD được biết cách làm thơ rất lạ này, có kết hợp với google.