Giao tiếp với tây

Chào các bạn,

Trong việc giao tiếp với người nước ngoài, chúng ta thường phải học cách phục sức, cách bắt tay, cách nói chuyện, cách thức đứng ngồi của người nước ngoài, để không có vẻ lọng cọng và nhà quê quá khi giao tiếp. Đương nhiên là ta phải học những thứ này và phải rành chúng. Nhưng, rành các tác phong của tây là một chuyện, ứng xử như tây lại là một chuyện khác.

Ứng xử như tây có thể xem rất "văn minh", nhưng như thế là bạn không giỏi nghệ thuật giao tiếp vì bạn không dùng được sức mạnh của "ta" khi giao tiếp. Bạn chỉ có phần "tây" mà phần tây thì cùng lắm là bạn bằng tây, rất khó hơn tây.

Trước hết bạn phải hiểu được tây thường nghĩ gì về ta. Người Âu Mỹ thường nghĩ chung chung rằng người Á Đông sâu sắc về tâm linh, hiền hòa, không hay hơn thua như tây, nghiêm nghị, lễ độ với người khác, nhiều tình cảm và thành thật. Riêng đối với người Việt Nam thì tây còn có thêm ấn tượng ta "chiến đấu vô địch". Nói chung là cái nhìn đó tự nó cho chúng ta ưu điểm ngay từ đầu.

Tuy nhiên, nếu trong khi giao tiếp ta quá tây, thì ta cho người nước ngoài ấn tượng là ta không đủ ta, tức là những cái tốt mà họ có trong đầu về ta, họ nghĩ là ta không có nhiều.

Cho nên, khi giao tiếp, chúng ta nên nhấn mạnh thêm các điểm tốt người ta đã tự nhiên có sẵn trong đầu, qua cung cách cư xử của ta.

• Bắt tay như tây chẳng có gì là hay cả, rất thường. Người Việt, và nhiều nước Á Đông, có cách bắt hai tay rất lễ độ. Bắt hai tay thường sốc các quý vị tây vào mức rất kính nể bạn, vì bắt hai tay rất khiêm tốn, mà khiêm tốn luôn luôn chinh phục người khác. Người ta thường sợ rằng bắt hai tay làm ta có vẻ khúm núm, nhưng nếu bạn tự tin, bắt tay rất chặt, thì bắt hai tay rất tự tin và khiêm tốn. (Tuy nhiên, nếu bắt tay để chụp hình và bạn sợ rằng tấm ảnh sẽ làm cho nhiều người của ta phàn nàn bạn quá khúm núm và bạn không muốn tốn thời giờ giải thích thì đừng bắt hai tay chụp ảnh, cho đến khi bạn thành sư phụ về môn này—sư phụ chụp thế nào cũng có vẻ sư phụ).

Các cách chào của người đông phương như chắp hai tay cúi đầu của Thái Lan, nắm hay tay trước ngực cúi đầu của Việt Nam, gập mình thấp của người Nhật cũng rất hay để gây ấn tượng. Luôn luôn dùng các cách này. Bắt tay xong, chào người kia ra về bằng cách nắm hai tay trước ngực, cúi đầu một chút, hay đứng gập mình như người Nhật. Tây luôn luôn bị sốc vì các cách thức chào hỏi khiêm tốn này.

• Tiếng lóng, các cách nói informal như "see ya" hay "got cha", và các chuyện giễu tây, thường là quá tây, không nên dùng. Dùng Anh ngữ chính thống, hơi khoa bảng một tí cũng không sao, nghe nghiêm chỉnh hơn nhiều.

• Đừng xía vào chính trị nước ngoài. Ông Mỹ nói "tôi ghét Obama", thì ta chỉ mỉm cười, coi như "chẳng phải chuyện của tôi".

• Thành thật khi nói chuyện. Câu nào câu nấy rõ ràng, thông tin chính xác. Người ta đã tin là mình thành thật trước khi gặp mình rồi, cho nên tiếp tục thành thật để nhấn mạnh điểm đó.

• Đừng nói là "tôi sẽ quyết định", luôn luôn nói là "tôi sẽ nói lại với boss tôi" hay "tôi sẽ hỏi ý kiến các đồng nghiệp của tôi". Điều này cho ta thời giờ để làm việc, tránh khó khăn khi phải từ chối điều gì với người kia, và biểu lộ được sự khiêm tốn và teamwork của ta.

• Vào ra thì mở cửa và đứng cạnh cửa chờ khách vào ra trước, để tỏ lòng quý khách.

• Không cần các loại nước uống của tây. Pha trà là tốt nhất, vì nó rất Việt Nam và tây cũng uống trà được, miễn là pha thật nhạt (đến mức người Việt chẳng ai muốn uống).

• Đừng lo bạn nói tiếng Anh với giọng Việt, điều này làm bạn Việt Nam hơn đối với người nước ngoài. Nhưng nói chuyện nên có ngôn từ mạch lạc, chính xác. Nghĩa là bạn phải giỏi Anh văn. Giỏi hơn các khách tây của bạn, thì càng tốt.

Rất, rất, rất nhiều người Việt thuộc đẳng cấp cao phạm lỗi này: Tiếng Anh thì đã phát âm không rõ, lại nói nhanh như ăn cướp, vừa khó nghe vừa nghe rất rẻ tiền. Nói rất chậm, phát âm rõ ràng. Vua chẳng bao giờ nói nhanh với ai cả: "Này các khanh, nghe trẫm nói điều này..." Vua luôn luôn nói rất chậm, nhấn từng chữ một, để mọi người hiểu từng lời vua nói. Hãy nhớ điều này. Đó là cách làm cho người khác kính trọng bạn. Nói như rùa càng tốt, miễn là từ ngữ chắc chắn.

• Đừng tranh cãi và đấu đá. Người ta đã tin trước rằng mình là người hòa bình, cho nên nhấn mạnh thêm điểm đó, chú tâm vào các điểm đồng ‎, hòa bình, rồi để đó tính các chuyện bất đồng ý sau.

• Nếu phải đòi hỏi các thông tin về phía kia để kiểm chứng, thì đừng nói "tôi cần". Nói là "Các boss của tôi (hay luật sư của tôi, hay ban giám đốc của tôi) cho tôi một danh sách những điều họ cần biết về phía quý‎ ông đây". Như thế để tránh đụng chạm cá nhân và biểu lộ được khiêm tốn của mình.

• Phụ nữ Việt Nam thường không trang điểm trong văn phòng, nhưng theo mình nghĩ có lẽ là nên trang điểm một tí, nhẹ thôi, khi gặp khách tây. Vì theo tây, nói chung là phụ nữ đi làm mà không trang điểm thì rất bất lịch sự, cho nên ta cũng không nên đụng vào điểm kị này. (Chỗ này thì theo tây một chút vậy).

Nhưng phụ nữ mặc áo dài Việt để thương thuyết với tây thì rất hay.

Tóm lại, giao tiếp luôn luôn là một vấn đề văn hóa. Nếu ta có hai văn hóa ta và tây ở trong người thì dùng cả hai để giao tiếp vẫn có sức mạnh hơn là một.

Chúc các bạn một ngày vui.

Mến,