Nhìn lưỡi đoán bệnh

Có rất nhiều cách để biết được tình trạng sức khỏe của bản thân. Cũng giống như da, tóc, bàn tay… sự thay đổi về màu sắc, cấu trúc và hình dạng của lưỡi có thể là dấu hiệu về một số bệnh tật trong cơ thể.

1. Qua màu sắc của lưỡi



- Khi lưỡi mịn và có màu hồng tự nhiên. Hãy yên tâm về sức khoẻ của mình.



- Mặt lưỡi có màu đỏ gần giống với màu đỏ của rượu boóc-đô khi cơ thể bạn đang mắc một trong các bệnh nhiễm khuẩn hoặc truyền nhiễm nào đó.



- Lưỡi có màu đỏ hơi tím. Bạn có những vấn đề về hô hấp cũng như hệ tuần hoàn trong cơ thể.



- Màng trắng bao trùm trên mặt lưỡi báo hiệu chứng táo bón hoặc viêm túi mật mà bạn sẽ mắc phải.



- Màu vàng nhạt pha với các đốm trắng trên lưỡi là những dấu hiệu khi bộ máy tiêu hoá trong cơ thể bạn gặp “trục trặc”.



- Lưỡi có màu xám. Hãy “quan tâm” nhiều hơn tới dạ dày của bạn.



- 2 bên rìa lưỡi xuất hiện các vệt đỏ, kèm theo là cảm giác hơi đau rát. Rất có thể, bạn đang bị mắc các bệnh về gan, lá lách hoặc các bệnh về máu.



- Lưỡi không hồng mà nhợt nhạt là những dấu hiệu của sự suy nhược cơ thể. Hệ miễn dịch của cơ thể bạn rất yếu.



2. Qua hình dạng của lưỡi



- Mặt lưỡi xuất hiện các rãnh chạy dọc theo chiều dài của lưỡi. Chắc chắn bạn đang bị “hành hạ” bởi chứng gai đôi cột sống, đau cột sống dài ngày hoặc các vấn đề về xương khác.



- Các rãnh này chỉ xuất hiện ở phần cuống lưỡi, hãy cẩn thận với các căn bệnh như: viêm vú hay ung thư vú. Nếu chúng xuất hiện ở ngay đầu lưỡi, bệnh đốt sống cổ là điều mà bạn nên quan tâm hàng đầu.



- Độ dày của lưỡi tăng lên bất thường nhưng lại không có cảm giác đau là do sự thay đổi của các vi khuẩn trong hệ tiêu hoá cũng như các rối loạn trong hoạt động của tuyến giáp.



- Khi soi gương phát hiện thấy lưỡi khi ở trạng thái không cử động, không có sự điều khiển của não bộ mà vẫn rung nhẹ, hãy từ bỏ ngay thói “nghiện rượu” của mình để tránh mắc các căn bệnh nguy hiểm khác do rượu gây nên.



- Lưỡi mỏng, nhiều tưa, sờ vào có cảm giác hơi sần là những cảnh báo khi bạn dùng thuốc kháng sinh không đúng cách.



- Mặt lưỡi bóng và luôn có cảm giác trơn, nhờn quá mức. Có thể bạn đang thiếu trầm trọng vitamin B2, B12 và axít folic.

Lưỡi và các tạng phủ của cơ thể có liên quan mật thiết với nhau nên những đặc điểm bất thường của lưỡi luôn là dấu hiệu của một căn bệnh nào đó. Bạn có thể tự chẩn đoán bệnh cho mình thông qua những biến đổi của lưỡi và các triệu chứng khác.

Để chẩn đoán, cần quan sát chất lưỡi, rêu lưỡi và hình thái của lưỡi. Ở người bình thường, lưỡi mềm mại, hơi hồng, rêu lưỡi mỏng, trắng hoặc ít rêu, không ướt và không khô.

Nhìn chất lưỡi:

- Lưỡi nhạt hoặc trắng như tờ giấy: Do khí huyết hư, thường gặp ở những người thiếu máu, suy dinh dưỡng, viêm thận mạn, các tuyến nội tiết hoạt động không tốt.

- Chất lưỡi quá đỏ hoặc đầu lưỡi đỏ: Do sốt cao hoặc viêm nung mủ. Nếu sốt cao không giảm, chất lưỡi từ đỏ chuyển sang đỏ thẫm, trạng thái tinh thần bệnh nhân không yên thì cần đề phòng chứng bại huyết.

- Lưỡi đỏ và có gai: Thường thấy ở bệnh nhân sốt cao vài ngày.

- Hai bên cạnh lưỡi đỏ: Thường thấy ở bệnh nhân cao huyết áp, cường giáp hoặc đang sốt.

- Đầu lưỡi đỏ: Do làm việc quá lâu, cường độ lớn dẫn tới tiêu hao năng lượng quá nhiều, khiến cơ thể thiếu vitamin và các chất dinh dưỡng khác.

- Lưỡi tím ngắt: Do huyết quản dưới niêm mạc lưỡi thiếu ôxy trầm trọng hoặc tuần hoàn máu bị trở ngại, thường gặp ở người viêm nhánh khí quản mạn tính, bệnh ở phổi, suy tim, xơ gan... Lưỡi tím ngắt cũng có thể là dấu hiệu của bệnh phụ khoa và bệnh đường ruột, dạ dày. Một số người bình thường cũng có lưỡi tím.

- Lưỡi có màu đỏ xạm hoặc tím lâu ngày: Thường gặp trong các bệnh ung thư, nhất là ung thư thực quản.

- Đối với các thiếu nữ, nếu đầu lưỡi hoặc cạnh lưỡi có các đốm sắc tố hoặc lốm đốm những vết ứ đọng màu tím ngắt thì đó là biểu hiện của chứng kinh nguyệt không đều, đau bụng kinh.

Quan sát rêu lưỡi:

* Màu sắc rêu lưỡi khác thường:

- Rêu lưỡi trắng dày và trơn ướt: Thường gặp ở những người bị viêm phế quản, hen, giãn nhánh khí quản. Các bệnh nhân này thường ho nhiều đờm.

- Trên đầu lưỡi có lớp rêu vàng dày: Bệnh nhân bị viêm hay loét dạ dày. Lớp vàng nông hay sâu tỷ lệ thuận với mức viêm nhẹ hay nặng. Dạ dày bị nhiệt, làm thương tổn đến tân dịch cũng có triệu chứng như vậy.

- Rêu lưỡi có màu xám tro: Cơ thể suy yếu, có bệnh gây sốt hoặc tiêu hóa kém.

- Rêu lưỡi có màu nâu: Thường thấy ở người tắc ruột.

- Rêu lưỡi màu đen: Là biểu hiện của một số bệnh mạn tính như suy thận, lưng gối đau mỏi, mềm nhũn, váng đầu, ù tai. Đó cũng có thể là dấu hiệu dùng nhiều loại kháng sinh (kháng sinh tiêu diệt các vi khuẩn bình thường sống trên rêu lưỡi, những loại nấm mốc không nhạy cảm với kháng sinh nhân cơ hội này sẽ sinh sôi nảy nở nhiều).

* Hình rêu lưỡi khác thường

- Lưỡi như thịt bò: Chất lưỡi có màu đỏ sẫm, rêu lưỡi bị lột trông như miếng thịt bò, thường thấy ở những người thiếu máu cấp tính.

- Lưỡi xuyên tâm: Giữa rêu lưỡi có một chỗ trắng rỗng nhỏ, tức rêu lưỡi bị tróc, là biểu hiện của người thiếu dinh dưỡng.

- Lưỡi mặt gương: Đầu lưỡi trắng bóng, không có rêu lưỡi, là biểu hiện cơ thể thiếu vitamin B12 hoặc chất sắt. Nếu người bị bệnh lâu ngày có lưỡi mặt gương, và màu sắc rêu lưỡi đỏ thẫm thì cần đề phòng bệnh bại liệt.

Xem hình thái của lưỡi

* Hình dáng lưỡi khác thường

- Lưỡi có mép viền ngoài: Cơ thể bị thiếu các chất dinh dưỡng, nhất là protein.

- Lưỡi sưng to ra: Việc lưỡi sưng to đến mức không chứa vừa trong khoang miệng, phải thò ra ngoài, là dấu hiệu của suy giáp hoặc bệnh to đầu chi.

- Lưỡi nóng như lửa đốt: Do dạ dày đang bị nhiệt gây nên, thường gặp ở những người sốt cao, viêm phổi.

* Trạng thái lưỡi khác thường:

- Lưỡi bị teo, mềm nhũn: Do cả khí lẫn nước bọt đều thiếu hụt, gân mạch thiếu dinh dưỡng, thường gặp ở những người mắc bệnh ít tiết nước bọt hoặc có bệnh ở hệ thần kinh.

- Lưỡi cứng đơ: Thường thấy ở những người sốt cao, hôn mê do viêm não, bị những chứng tật bất thường ở mạch máu não, bị chấn động hoặc chấn thương não. Nếu thè lưỡi ra mà đầu lưỡi lệch về một bên thì đó là bệnh tổn thương thần kinh dưới lưỡi.

- Lưỡi bị run: Thường gặp ở người thể chất suy nhược, cường giáp, suy não, có bệnh ở giác quan thần kinh.

- Lưỡi co rụt: Biểu hiện của chứng nhiệt cực thịnh. Hiện tượng này thường thấy ở người tắc nghẽn cơ tim mạn tính, có bệnh về não do bệnh gan gây nên, hôn mê nặng do viêm não. Nếu đầu lưỡi khô như quả vải thì tình trạng bệnh tật đã đến lúc nghiêm trọng.

- Lưỡi bị nhăn nheo: Biểu hiện của khí hư suy, nhiệt nhiễu, loạn tâm thần, thường gặp ở những người bị chứng máu độc hay đần độn.

BS Việt Dũng, KH&ĐS