Chữa viêm họng, viêm phế quản bằng thảo dược

Ho viêm họng và viêm phế quản là những chứng bệnh thường gặp, nhất là
trong mùa thu đông và có nhiều kinh nghiệm chữa trị trong y học cổ
truyền. Bệnh được chia làm hai thể cấp tính và mạn tính. Nguyên nhân
do phong hàn, phong nhiệt và khí táo. Phong hàn, phong nhiệt xâm nhập
vào cơ thể sinh viêm, nhiễm khuẩn khí phế quản, gây ho đờm nhiều; khí
táo làm giảm tiết dịch niêm mạc đường hô hấp gây ho khan, viêm họng,
ngứa họng.

Dược thảo trị ho viêm họng, viêm phế quản:

Cam thảo

Trong nghiên cứu thực nghiệm, cam thảo đã được chứng minh có các tác
dụng giảm ho, chống co thắt cơ trơn, chống viêm và chống dị ứng. Hoạt
chất acid glycyrhizic ở cam thảo có tác dụng ức chế sự phát triển của
nhiều loài vi khuẩn gây bệnh.

Cát cánh

Trên thực nghiệm, rễ cát cánh có tác dụng long đờm và giảm ho. Thử
nghiệm lâm sàng trên bệnh nhân cho thấy nhóm hoạt chất saponin của cát
cánh có tác dụng tiêu đờm rõ rệt. Khi uống, saponin gây kích thích
niêm mạc họng và phế quản dẫn đến phản ứng tăng tiết dịch nhày ở niêm
mạc làm cho đờm loãng, dễ bị tống ra ngoài.

Dâu

Cao chiết từ lá, vỏ rễ và thân cây dâu có tác dụng ức chế sự phát
triển của các vi khuẩn gram dương và có tác dụng an thần nhẹ.

Gừng

Trên thực nghiệm, gừng có các tác dụng chống co thắt cơ trơn, chống dị
ứng, kháng histamin, chống viêm và giảm ho. Hoạt chất cineol trong
gừng có tác dụng diệt khuẩn trên nhiều loài vi khuẩn gây bệnh.

Mạch môn

Rễ mạch môn có các tác dụng kháng khuẩn đối với phế cầu và tụ cầu
vàng, chống viêm, ức chế ho trong mô hình gây ho thực nghiệm trên động
vật, đồng thời có tác dụng long đờm, làm tăng tiết dịch nhày ở niêm
mạc khí phế quản.

Tía tô

Tinh dầu tía tô có tác dụng ức chế các vi khuẩn tụ cầu vàng, liên cầu
tan máu, phế cầu. Hoạt chất luteolin trong tía tô có tác dụng chống dị
ứng.

Tiền hồ

Tiền hồ có tác dụng kháng khuẩn đối với tụ cầu vàng và một số vi khuẩn
khác và có tác dụng long đờm. Trong y học cổ truyền, tiền hồ được dùng
làm thuốc long đờm, chữa ho, đờm suyễn, viêm phế quản.

Các bài thuốc

Chữa ho do lạnh

Tía tô, bách bộ, mỗi vị 12g; húng chanh, sả, mỗi vị 10g; gừng, trần
bì, mỗi vị 8g; bạch chỉ 6g. Sắc uống ngày một thang.

Chữa ho có đờm

Bài 1: Cam thảo 8g, cát cánh 4g. Sắc uống ngày một thang.

Bài 2: Cát cánh, kinh giới, bách bộ, mỗi vị 200g; trần bì 100g; cam
thảo 60g. Các vị tán nhỏ, trộn đều, mỗi lần uống 1-3g, ngày 3 lần vào
sau hai bữa ăn và trước khi đi ngủ.

Chữa ho viêm họng

Vỏ trắng rễ dâu, bách bộ (bỏ lõi sao vàng), mạch môn, mỗi vị 10g; vỏ
quýt, xạ can, cam thảo dây, mỗi vị 5g. Làm dạng thuốc phiến, mỗi phiến
3g, ngày ngậm 4-5 lần, mỗi lần 1 phiến.

Chữa trẻ em viêm họng, viêm phế quản

Mạch môn, huyền sâm, thiên môn, mỗi vị 12g. Sắc uống ngày một thang,
chia làm 3 lần.

Chữa viêm phế quản, đờm không tiết ra được

Tiền hồ, tang bạch bì, đào nhân, bối mẫu, mỗi vị 10g; khoản đông hoa
8g; cát cánh 5g; cam thảo 3g. Sắc uống ngày một thang.

Chữa viêm phế quản cấp tính

Bài 1: Kim ngân, lá dâu, mỗi vị 12g; bạc hà, cúc hoa, lá ngải cứu, mỗi
vị 10g; xạ can 8g. Sắc uống ngày một thang.

Bài 2: Tía tô 12g; lá hẹ, kinh giới, mỗi vị 10g; bạch chỉ, rễ chỉ
thiên, mỗi vị 8g; xuyên khung, trần bì, mỗi vị 6g. Sắc uống ngày một
thang.

Bài 3: Tiền hồ, hạnh nhân, tử uyển, mỗi vị 12g, cát cánh 8g; cam thảo
4g. Tán bột làm viên, ngày uống 15-20g, chia 3 lần.

Bài 4: Tiền hồ, hạnh nhân, tô diệp, mỗi vị 10g; cát cánh 8g; bán hạ
chế, chỉ xác, phục linh, cam thảo, mỗi vị 6g; trần bì 4g; đại táo 4
quả; gừng 3 lát. Tán bột làm viên, ngày uống 15 – 20g, chia làm 3 lần.

Chữa viêm phế quản cấp và đợt cấp của viêm phế quản mạn tính

Tiền hồ, lá dâu, cúc hoa, liên kiều, ngưu bàng tử, hạnh nhân, mỗi vị
12g, cát cánh 8g, bạc hà 6g, cam thảo 4g. Sắc uống ngày một thang.

Chữa viêm phế quản mạn tính

Vỏ rễ dâu, mạch môn, rau má, bách bộ, mỗi vị 10g; trần bì, bán hạ chế,
mỗi vị 6g. Sắc uống ngày một thang.

Chữa trẻ em ho gà

Thiên môn, mạch môn, bách bộ, chỉ xác, trần bì, mỗi vị 6g. Sắc uống
ngày một thang.

GS. Đoàn Thị Nhu