Quá trình tiến hóa từ cá... đến người

Một nhiếp ảnh gia đã làm rõ sự ủng hộ của mình cho giả thuyết cá là tổ tiên của loài người qua loạt ảnh liên hoàn mô tả sự tiến hóa khá thuyết phục!
Daniel Lee (Lee Xiaojing) là một nghệ sĩ nhiếp ảnh đến từ Trung Quốc, không phải là một chuyên gia trong lĩnh vực nghiên cứu về thuyết tiến hóa, nhưng ông lại có một tác phẩm rất trực quan về tổ tiên của loài người (theo cách nhận định của mình).

Nhiếp ảnh gia Daniel Lee
Daniel cũng khẳng định việc dựng lại quá trình tiến hóa này là cho vui thôi chứ không có ý định gây tranh cãi, xì căng đan với các nhà khoa học đâu . Daniel đi theo quan điểm tổ tiên của loài người chúng ta là cá vây tay Coelacanth, một loài cá đã tuyệt chủng đến từ thời tiền sử.

Cho đến nay, phần đông vẫn cho rằng tổ tiên của loài người tiến hoá từ loài vượn ở châu Phi. Trong lúc đó, một giả thuyết cho rằng loài người không thể tiến hóa từ tinh tinh, tổ tiên xa xưa nhất của loài người là cá.

Thực ra giả thuyết cho rằng tổ tiên xa xưa nhất của loài người là cá không phải là mới. Người ta cho rằng chính các loài cá thời tiền sử đã lát đường cho quá trình tiến hoá hiện nay.

Một cuộc diệt chủng xảy ra gần như kết thúc Kỷ nguyên cá (kỷ Devon, từ 416 triệu đến 359 triệu năm trước) để nhường chỗ cho các loài có mặt trong môi trường nước của Trái đất.

Trước khi tuyệt chủng, các loại cá vây thuỳ và động vật bốn chân đã có những cuộc di chuyển đầu tiên lên sống trên cạn. Những loài sống sót dường như là các tổ tiên xa xưa nhất của đa số các loài có xương sống trên đất liền ngày nay, bao gồm cả loài người.

Nói tóm lại, cái giả thuyết "cá tiến hóa ra người" cũng được nhiều người đồng tình nhưng chuyện chúng tiến hóa ra sao thì vẫn còn gây nhiều tranh cãi. Và Daniel Lee là một trong số ít người "dũng cảm vạch đường" tiến hóa cho cá vây tay.

Quá trình tiến hóa dưới nhận định của Daniel rất thú vị, con cá vây tay trải qua 11 bước tiến hóa, một trong số các bước ấy là một loài giống như bò sát, đến loài khỉ, xong rồi đuôi biến mất dần rồi đến con người.

Quá trình chụp ảnh của Daniel diễn như sau:

Đầu tiên ông chụp hình một con cá biển xám xanh… đã chết. Con cá này được Daniel “lượm” trong khu chợ của người Italia ở New York. Tiếp theo, Daniel Lee chụp hình mẫu nam ở các tư thế bò, trườn, ngồi xổm. Sau đó là trải qua một loạt các công đoạn chỉnh sửa trong photoshop để quá trình liên hoàn ấy trở nên “nuột nà” hơn.

Các bước tiến hóa từ cá vây tay cho đến con người:


... Và con người xuất hiện

Thú vị ghê ,
Đầu óc ông này tưởng tượng siêu đẳng thiệt í ...
Hi hi ...

Dường như quá trình tiến hóa thành sinh vật đa bào có được là do sự tương tác giữa những chiều hướng chọn lọc khác nhau khi thay đổi mức độ tổ chức cơ thể?

Bước nhảy tiến hóa từ sinh vật đơn bào thành đa bào đã kèm theo sự phân công lao động, giai đoạn phát triển và tổ chức kiến tạo hình thể của sinh vật. Mặc dù đây là một trong những giai đoạn thiết yếu của lịch sử sự sống nhưng những hiểu biết về quá trình này còn quá sơ sài. Trong khi quan sát mối tương tác của những quần thể vi khuẩn sơ cấp khác nhau trong phòng thí nghiệm, tác giả (Paul B. Rainey) đã đề xuất cơ chế của quá trình tiến hóa ở mức độ tổ chức cơ thể cao hơn như sau.

Trong các sinh vật đa bào, những thực thể cơ sở (tế bào) đã phải từ bỏ khả năng sinh sản như những đơn vị độc lập mà tuân theo sự điều khiển như là một phần của một tổ chức lớn hơn. Sự khó khăn của các nhà sinh học hiện giờ là làm sao lý giải 1) cách thức một quần thể tế bào trở thành một thực thể thống nhất có khả năng tự sinh sản, hay 2) cơ chế tiến hóa và đặc tính chọn lọc tự nhiên đã thay đổi như thế nào giữa mức độ tổ chức của thực thể đơn lẻ và của một nhóm các thực thể thống nhất.

Các giả thuyết hiện nay đặc biệt nhấn mạnh quá trình hợp tác. Giả thuyết này được xây dựng từ những quan sát thực nghiệm về các quần thể vi khuẩn với những nhóm tế bào không biệt hóa đơn giản. Những nhóm này xuất phát từ những tế bào mang đột biến sản xuất một chất kết dính tế bào và làm cho những tế bào con sau khi phân chia thì không tách nhau ra mà tạo thành một lớp màng những tế bào kết dính nhau. Lớp màng này tạo thành bề mặt phân cách giữa chất lỏng và khoảng không khí bên trên, do đó đã làm giảm sút lượng oxy trong môi trường. Đặc tính tạo chất dính liên thông giữa các tế bào đã trở nên có lợi trong việc trao đổi oxy giữa các tế bào trong môi trường.

Mặc dù sự phát sinh các nhóm liên kết là một đặc tính có lợi nhưng những nhóm tế bào này cũng chỉ có đời sống khá ngắn. Lý do đơn giản là vì quá trình chọn lọc tự nhiên vẫn còn tiếp tục ở mức độ các tế bào riêng lẻ. Trong đó, chọn lọc tự nhiên ưu đãi những dạng đột biến có lợi, cái mà không sản xuất chất dính nữa nhưng lại hưởng chất dính từ những cá thể khác trong nhóm. Do không có cơ chế hữu hiệu nào để ức chế hoặc loại bỏ các cá thể khôn lỏi này, toàn bộ quần thể trở nên suy thoái dần dần.

Sự thành công của những cơ thể đa bào là chúng có những cơ chế hữu hiệu để kiềm chế những cá nhân khôn lỏi vì lợi ích của tập thể. Sự kiểm soát từng đơn vị là không liên hệ trực tiếp với những áp lực chọn lọc tự nhiên lên cả một nhóm. Điểm mấu chốt là do những nhóm mới phát sinh không có khả năng phân hóa sinh sản. Nói các khác, mặc dù những cá thể vi sinh vật trong một nhóm vẫn tiếp tục phân chia, nhưng cả nhóm không có khả năng tạo ra thế hệ sau, cũng tương tự như những tế bào sinh dưỡng (soma), và trở thành điểm cuối về mặt tiến hóa.

Do vậy, cơ chế nào xây dựng nên con đường tiến hóa của đặc tính đa bào? Sự hợp tác là cần thiết nhưng không đủ. Quá trình tiến hóa này đòi hỏi sự sinh sản theo đơn vị nhóm và cách thức áp chế hữu hiệu tính cá nhân trong các cấp tổ chức dưới. Hơn thế nữa, cả ba sự kiện này đòi hỏi phải diễn ra gần như đồng thời.