Người Triều Châu

Triều Châu là một huyện của tỉnh Quảng Đông Trung Quốc, bắc giáp Phúc Kiến. Người Triều Châu cổ đại là một phân chi của dân tộc Bách Việt, gọi là người Mân Việt. Theo tương truyền trong gia phả của người Triều Châu ở Phúc Kiến thì tổ tiên họ xưa từ vùng Hoàng Hà (Trung Nguyên ) di cư xuống Phúc Kiến. Huyện lỵ Triều Châu đã hưng thịnh từ rất sớm, thời nhà Tùy là quản hạt của cả Việt Đông ( tỉnh Quảng Đông ngày nay). Người Triều Châu hiện nay có ở Triều Châu, Phúc Kiến, Sán Đầu, Hồng Kông, Áo Môn, Đài Loan và nhiều nơi trên thế giới như Việt Nam,Thái Lan, Sigapo, Malaixia (72-73 vạn người, đứng hàng thứ 4 các sắc dân quốc tịch Malaixia), Indonexia và các nước phương Tây, với tổng số khoảng 20 triệu người và vẫn nói tiếng Triều Châu. Những từ gốc trong tiếng Triều Châu có rất nhiều từ như tiếng Việt (Ví dụ vuông chữ = “vuông dìa”, tắm ướt= “chan ét”, khen= “khẹn”, thím= “thím” …). Người Triều Châu giỏi buôn bán, ở Trung Quốc người Triều Châu được mệnh danh là “Do Thái của Trung Quốc”. Cộng đồng người Triều Châu đề nghị thành lập ngân hàng thương mại cổ phần Triều Châu ở Trung Quốc nhưng chưa được phép vì ở Trung Quốc chỉ có hệ thống ngân hàng nhà nước. Ở Việt Nam thì cộng đồng người Triều Châu có đủ, ngân hàng thương mại, trường học, bệnh viện… và đang xúc tiến lập trường đại học quốc tế.
Người Triều Châu di cư ra nước ngoài là từ thời nhà Minh, nhưng ồ ạt nhất là thời nhà Thanh. Sau thời Ung Chính, Càn Long, đời sống xã hội và sản xuất nông nghiệp ở Triều Châu cực kỳ khốn khó, người Triều Châu di cư xuống các nước ĐNÁ làm thuê cho các hầm mỏ đồn điền thực dân, nhiều đến nỗi dân số còn lại ở huyện Triều Châu giảm hẳn, còn 1.405.180 người ( theo thống kê thời Khang Hy 19 , năm 1680, thực tế thì còn khoảng gần 2 triệu người). Đến thời Quang Tự thì dân số ở Triều Châu tăng lên 4.300.000 người.
Người Triều Châu có truyền thống trọng chữ Tín, trọng đạo học ( ở Malaixia người Triều Châu thành lập được 39 trường phổ thông, 60% các tác phẩm của người Hoa ở đó là của người Triều Châu), trọng đạo hiếu ( sùng Tổ kính Tiên), một năm có tám Tết lớn để tưởng nhớ tổ tiên: Tết Nguyên Đán có cúng Tổ, ăn tất niên sum họp gia đình, câu đối , đốt pháo, cúng thầy dạy học.Tết Nguyên Tiêu rằm tháng Giêng có treo đèn lồng, thả hoa đăng, dạm mặt, bói đèn.Tết Thanh Minh trong tháng ba.Tết Đoan Ngọ 5 tháng 5 có bánh trôi. Rằm tháng bảy gọi là Tết Phổ Độ ngoài cúng Tổ còn có cúng bố thí cô hồn.Tết Trung Thu gọi là cúng nàng trăng có bánh trung thu, tặng bánh cho thầy dạy học ( “ơn bằng giọt nước, cũng coi bằng suối tuôn mà đáp đền” 滴水之恩, 當涌泉相報 đích thủy chi ân, đương dũng tuyền tương báo) .Tết Đông Chí là một trong 34 lễ thời tiết.
Sinh hoạt văn nghệ của người Triều Châu phổ biến nhất là ngâm hát “Triều Châu ca sách”, đã hình thành từ thời Minh, đến nay là 640 năm. Lời ca trong sách chỉ dùng câu 7 chữ (có phải dấu ấn của hệ đếm thất phân từ thời cổ đại?) khi ngâm thì kéo dài âm tiết cuối. Nội dung gồm diễn nghĩa lịch sử, truyền thuyết thần thoại, chuyện dân gian như:Tùy Đường diễn nghĩa,Tam Quốc diễn nghĩa,Thủy Hử truyện, Hàn Tương Tử tam độ Hàn Công Văn,Tô Lục Nương…bài ngắn nhất cũng vài trăm câu, ngâm hát cũng mất 10 phút, bài dài nhất như Song Bạch Yến có tới 29 quyển gồm 4 vạn dòng chứa 30 vạn chữ.
Lãn Miên