Happier - Hạnh Phúc Hơn

by Mùa đông Tue Mar 08, 2011 3:31 pm

“Mục đích của cuốn sách này là giúp bạn hiểu rõ về bản chất của hạnh phúc và cao hơn là giúp bạn có cuộc sống hạnh phúc hơn. Tuy nhiên, nếu chỉ nắm được nội dung thôi thì chưa đủ, bởi không thể có con đường tắt mang lại những biến đổi lớn và đầy ý nghĩa cho cuộc đời bạn. Chỉ khi bạn thật sự sống cùng niềm đam mê của mình như đó là công việc của chính bạn - một công việc cần ở bạn sự suy nghĩ và hành động – khi đó bạn sẽ có cuộc sống hạnh phúc hơn.” Đó chính là tư tưởng cốt lõi của cuốn sách “Happier – Hạnh phúc hơn” của Tiến sĩ Tal Ben – Shahar, Tiến sĩ Dương Ngọc Dũng dịch, Nhà xuất bản Tổng hợp Tp HCM phát hành.

Tiến sĩ Tal Ben – Shahar hiện là Giáo sư đứng lớp môn “Học hạnh phúc” tại Đại học danh tiếng Harvard. Mỗi khóa học, các lớp của ông thu hút 1.400 sinh viên, chiếm 20% sinh viên trường Harvard. Trong mười năm qua, ông giảng dạy về khả năng lãnh đạo, sở trường, đạo đức và lòng tự trọng cho các cá nhân và tổ chức.

Cuốn sách “Happier – Hạnh phúc hơn” giúp người đọc khám phá bí quyết để trở nên hạnh phúc qua 3 bước: Định nghĩa hạnh phúc – Trải nghiệm hạnh phúc - Suy ngẫm về hạnh phúc.

Định nghĩa hạnh phúc

Cuộc sống này cho chúng ta nhiều trải nghiệm hạnh phúc. Khi còn là cậu bé 16 tuổi, Tal Ben đã cảm thấy rất hạnh phúc khi ông đoạt chức vô địch quần vợt toàn quốc Isarel. Tuy nhiên, sau đó không lâu, cảm giác hạnh phúc không còn mà hụt hẫng, trống rỗng bủa vây lấy ông. Vậy hạnh phúc thực sự là gì? Đâu là điều khiến hạnh phúc tồn tại mãi mãi?

Cho đến mãi sau này, Tal Ben vẫn không tìm ra đáp án của câu hỏi “Hạnh phúc là gì?”. Nhưng ông lại nghĩ rằng, thay vì hỏi “Tôi có hạnh phúc không?” thì câu hỏi “Làm thế nào tôi có thể hạnh phúc hơn?” có giá trị hơn. Điều này thừa nhận hạnh phúc là quá trình mưu cầu, tiếp diễn không giới hạn. Thay vì nản lòng vì không đạt được hạnh phúc tuyệt đối hay bỏ phí thời gian công sức đo lường mức độ hạnh phúc, chúng ta thừa nhận hạnh phúc là nguồn vô hạn và hãy tập trung tìm kiếm những cách thức giúp đạt được càng nhiều hạnh phúc hơn càng tốt.

Có 4 tuýp người chính với 4 quan điểm hạnh phúc khác nhau. Khi lựa chọn sống theo tuýp người nào, chúng ta sẽ lĩnh hội hạnh phúc theo đúng cách chúng ta đã sống. Quyền lựa chọn thuộc về bạn…

• Tuýp 1: Người chạy theo hạnh phúc tương lai, quên sống cho hiện tại. Họ thường lẫn lộn giữa cảm giác nhẹ nhõm và hạnh phúc và không ngừng chạy theo các mục tiêu với suy nghĩ chỉ cần đạt các mục tiêu là có thể hạnh phúc
• Tuýp 2: Người theo chủ nghĩa khoái lạc, tận hưởng niềm vui thú trong hiện tại và không mảy may nghĩ đến những hậu quả xấu có thể đến trong tương lai. Sau những cuộc vui chơi, những người này nhanh chóng rơi vào chán nản và tuyệt vọng vì không có mục tiêu lâu dài.
• Tuýp 3: Người theo thuyết hư vô, không tha thiết cuộc sống ở hiện tại và cả tương lai. Họ nuôi một ảo tưởng rằng dù có làm bất kỳ điều gì cũng không thể có hạnh phúc và buông xuôi mọi thứ.
• Tuýp 4: Người có lối sống hạnh phúc, luôn biết tận hưởng cuộc sống hiện tại và hướng đến một cuộc sống hạnh phúc trong tương lai.

Đó là “bốn góc tư” như cách Tal Ben định nghĩa và trong cuộc đời mỗi người ở một thời điểm nào đó đã từng thuộc về 1 trong 4 góc tư đó.

Diễn giải hạnh phúc

Triết gia Aristotle cho rằng “Hạnh phúc là ý nghĩa và mục tiêu của cuộc sống, là mục đích cuối cùng trong cuộc đời con người”. Hạnh phúc là thứ không thể đong đếm được và chỉ có thể được trải nghiệm bởi cuộc sống. Một người không thể có cuộc sống hạnh phúc hơn nếu họ không có niềm vui trong thực tại và sống cuộc sống ý nghĩa ở tương lai. Khi muốn sống một cuộc đời ý nghĩa, mỗi người cần hiểu rõ tiềm năng của mình. Đừng cho rằng chỉ có những người chức vị cao hay các tỷ phú mới hạnh phúc. Bạn cũng có thể hạnh phúc khi đạt được sự thỏa nguyện từ công việc bạn đang làm. Thành công, giàu có không giúp con người hạnh phúc hơn nếu ngay trong bản thân họ, họ không biết cách sống hạnh phúc và tận hưởng nó.

Thiết lập mục tiêu

Những người biết lập cho mình mục tiêu luôn thành công hơn những người không bao giờ đưa ra cho mình những mục tiêu nào cả. Thomas Edison thông báo là ông sẽ công bố phát minh bóng đèn điện vào ngày 31/12/1879 cho dù tính đến thời điểm đưa ra lời thông báo này ông vẫn thất bại với những thử nghiệm của mình. Ông chấp nhận thử thách và ông đã thành công. Vậy hạnh phúc có quan hệ gì với mục tiêu? Mục tiêu là phương tiện, mục tiêu không phải đích cuối cùng. Cuộc đời mỗi người cần có những mục tiêu. Đó là các nấc thang để chúng ta phấn đấu để vươn lên trong cuộc sống. Tuy nhiên, có mục tiêu chưa hẳn đã có hạnh phúc bởi hạnh phúc là khi chúng ta biết cảm nhận niềm vui trên hành trình chinh phúc mục tiêu lẫn khi đạt được mục tiêu đó.

Trải nghiệm hạnh phúc

Hạnh phúc trong lĩnh vực giáo dục

Tác gia người Mỹ Mark Van Doren cho rằng “Giáo dục là cơ hội tốt nhất để chúng ta có được hạnh phúc” và Tal Ben chỉ ra hai kiểu học cơ bản, tất cả có một điểm chung là đều hướng tới hạnh phúc nhưng lựa chọn kiểu nào để hạnh phúc hơn là quyền ở mỗi người:

• Kiểu nhấn nước: học để mong muốn thoát khỏi khổ sở và khi không còn khổ sở nữa, người ta nhầm tưởng sự nhẹ nhõm là hạnh phúc. Những người này không tìm thấy niềm vui trong quá trình học tập.
• Kiểu tạo niềm vui: học để mang đến cái lợi cả trong hiện tại và tương lai. Những người này dành thời gian đọc sách, nghiên cứu, tư duy và xem đó là khoảng thời gian tuyệt vời, có sức hút mạnh mẽ.

Tất cả những người làm công tác giáo dục gồm thầy cô, cha mẹ… đều hướng việc học của con em đến một cuộc sống hạnh phúc. Trẻ thấm nhuần niềm tin này từ những người dạy dỗ chúng. Và thầy cô và cha mẹ khi biết hạnh phúc là cùng đích cuộc đời con người sẽ đồng thời biết cách hỗ trợ con cái, vừa giúp con em trau dồi kiến thức, vừa giúp nuôi dưỡng cảm xúc tích cực trong quá trình học tập.

Hạnh phúc trong môi trường làm việc

Ngày nay có nhiều người cho rằng họ không được lựa chọn trong công việc. Có người sẵn sàng làm công việc mình không yêu thích, gánh nhiều áp lực chỉ vì công việc đó cho anh ta thu nhập nhiều hơn công việc anh ta yêu thích. Anh là tiêu biểu cho những người là “Nô lệ của đam mê”.

Con người không thể có hạnh phúc nếu làm việc chỉ để thỏa mãn mong muốn của người khác hay đam mê vật chất của chính mình. Tal Ben chỉ ra cách giúp mỗi người có được hạnh phúc trong môi trường làm việc thông qua việc đặt các câu hỏi cho chính mình: Tôi có hạnh phúc trong công việc không? Tôi có thể bỏ công việc này để kiếm một việc khác không? Đừng vội kết luận “Tôi không có quyền lựa chọn công việc” vì thực ra, làm việc là trải nghiệm cuộc sống, trải nghiệm ấy hạnh phúc hay không hạnh phúc là do bạn lựa chọn.

Tal Ben chỉ ra rằng một công việc giúp bạn hạnh phúc là công việc thuộc điểm giao giữa 3 vòng tròn có tên là ý nghĩa, niềm vui và thế mạnh. Hãy viết ra đâu là những việc mang lại ý nghĩa, niềm vui cho bạn; đâu là thế mạnh của bạn. Giao của 3 vòng tròn này chính là công việc mang lại cho bạn nhiều hạnh phúc nhất.

Hạnh phúc trong các mối quan hệ

Nghiên cứu của hai nhà tâm lý học Ed Diener và Martin Seligman chỉ ra rằng sự khác biệt giữa những người rất hạnh phúc và kém hạnh phúc hơn phụ thuộc vào một yếu tố: các mối quan hệ phong phú và thỏa mãn. Khi biết quan tâm, chia sẻ với mọi người, bạn sẽ cảm nghiệm nhiều ý nghĩa từ cuộc sống hơn, có nhiều niềm vui hơn. Một trong những quan hệ được con người chú trọng là quan hệ với những người chúng ta yêu thương. Một đứa trẻ luôn hoạt bát, năng nổ và sáng tạo khi vui chơi nếu chúng thấy cha mẹ luôn ở bên chúng. Chúng cảm nhận được tình yêu vô điều kiện mà cha mẹ dành cho chúng và điều này thôi thúc những sáng tạo ở trẻ.

Tình yêu vô điều kiện luôn cần thiết cho một mối quan hệ hạnh phúc nhưng thế chưa đủ. Theo Tal Ben, nếu trong cuộc sống gia đình, vợ chồng chỉ nghĩ đến hạnh phúc tương lai mà không quan tâm chăm lo cuộc sống hiện tại thì rất dễ dẫn đến đổ vỡ. Nếu chỉ chăm lo hưởng thụ trong hiện tại mà không quan tâm tới tương lai cũng không đưa gia đình tới hạnh phúc. Chỉ có những người biết nuôi dưỡng tình yêu chứ không phải kiếm tìm tình yêu mới là những người có hạnh phúc thực sự.

Suy ngẫm về hạnh phúc

Tính tư lợi và lòng nhân từ

Mọi hành động của chúng ta, trong đó có giúp đỡ người khác đều hướng đến hạnh phúc cho chính mình. Theo quan điểm của triết gia Immanuel Kant, đó là tính tư lợi. Tuy nhiên, nếu chúng ta giúp đỡ người khác chỉ vì trách nhiệm, bổn phận hoặc cần phải hi sinh thì chúng ta sẽ không có cảm giác hạnh phúc. Đó chính là yếu tố mâu thuẫn giữa tính tư lợi và lòng nhân từ làm ta băn khoăn. Tal Ben cho rằng, trước hết, hãy quan tâm đến hạnh phúc của chính mình. Vì đó là điều kiện tiên quyết để trở thành người nhân từ. Các nghiên cứu về tâm lý cũng chỉ ra rằng: người hạnh phúc có xu hướng loại bỏ lợi ích của bản thân khi giúp đỡ người khác. Như vậy, không thể nói tính tư lợi đối nghịch với nhân từ, mà là nếu ta mưu cầu hạnh phúc đích thực, chân chính cho bản thân thì lòng nhân từ sẽ tự xuất hiện.

Hạnh phúc là lan tỏa

Trong cuộc sống luôn có những lúc mỗi người không có được hạnh phúc trọn vẹn. Nhưng vài cảm nghiệm hạnh phúc trong những thời khắc khó khăn sẽ là ngọn nến thắp lên trong đêm tối. Điều này giúp lan tỏa đến chúng ta sức mạnh để có được niềm vui cuộc sống trong hiện tại và hướng đến cuộc sống hạnh phúc ý nghĩa ở tương lai.

Chiều cao và chiều sâu của hạnh phúc

Chiều cao là những dao động về mức độ hạnh phúc của con người, đó là những trải nghiệm hạnh phúc ở cấp độ thấp hay cao. Chiều sâu là sự ổn định của hạnh phúc, đó là cấp độ cơ bản của hạnh phúc. Chiều sâu hạnh phúc giống như rễ cây, liên tục mang lại hạnh phúc cho con người trong khi chiều cao là những lá hoa trên cành, rất đẹp đẽ nhưng cũng chóng lụi tàn.

Hạnh phúc trong tư tưởng

Quyền mưu cầu hạnh phúc là món quà tự nhiên vũ trụ mang đến cho con người. Không một nhà nước, một thể chế chính trị hay một tôn giáo nào có thể tước đoạt được điều này. Tuy vậy, không một lực lượng bên ngoài nào có thể bảo vệ chúng ta khỏi cảm giác không xứng đáng được hưởng hạnh phúc. Đó là một trở ngại đồng thời là giới hạn trên con đường mưu cầu hạnh phúc. Nhà tâm lý học, tác giả Nathaniel Branden cho rằng “Để đấu tranh cho hạnh phúc, con người phải tự cho mình xứng đáng có nó”. Chỉ khi mở lòng đón nhận món quà hạnh phúc mà cuộc sống ban tặng, chúng ta mới có thể sống hạnh phúc hơn. Hạnh phúc thật sự phải được bắt rễ trong tư tưởng của chính con người chứ không phải từ vẻ hào nhoáng bên ngoài của nó.

Sự tưởng tượng

Bạn đã từng nghe hoặc xem bộ phim “Dị nhân Benjamin” (tựa gốc “The Curious Case of Benjamin Button”) khi sinh ra là một ông già và bắt đầu quá trình trẻ hóa. Đó là một trải nghiệm thú vị mà không một sách vở nào có thể dạy được. Tuy nhiên đó chỉ là một bộ phim hư cấu. Nói điều này để mỗi người chúng ta biết yêu thương và tha thứ cũng như hiểu chính mình để đắp xây cuộc sống hạnh phúc này. Bởi một lẽ giản đơn: Hạnh phúc thực sự của con người xuất phát từ khả năng hiểu rõ bản thân, sự tự hỏi cũng như tự trả lời những câu hỏi quan trọng của cuộc đời mình.

Tận hưởng thời gian

Đừng chờ đợi vì mỗi giây phút cuộc đời trôi qua rất nhanh. Mỗi phút trôi qua đã là một phút khác, không còn giống bất kỳ phút giây nào đã trôi qua. Nếu chờ đợi, chúng ta tự đánh mất cơ hội được sống hạnh phúc của chính mình. Nếu bạn chờ đời đến khi viết xong cuốn sách bấy lâu mơ ước bạn mới cho phép mình vui thì bạn đã đánh mất rất nhiều. Thay vì vậy, hãy tận hưởng từng phút, từng giây khi cuốn sách còn chưa thành hình đến lúc tất cả hoàn tất.

Tận hưởng thời gian để vui vẻ, để hiểu ý nghĩa cuộc sống và để biết sống hạnh phúc là điều mỗi người đều có thể làm được. Đó là bước khởi đầu để mỗi người chúng ta có cuộc sống hạnh phúc hơn!