Tánh không, thuyết tương đối, và vật lý học lượng tử

http://old.thuvienhoasen.org/tanhkhong-thuyettuongdoi.pdf

Khi vật lý lượng tử và Phật giáo gặp nhau

Lượng tử và hoa sen: Cuộc hội ngộ giữa khoa học và Phật giáo là một sự khám phá đầy màu sắc về kiến thức hiện hữu trong tâm ta và vũ trụ để mở rộng biên giới cho nhau.

Ở đây, nhà khoa học người Pháp sau này trở thành một nhà sư là Matthieu Ricard đã đối thoại với nhà khoa học người Việt Nam Trịnh Xuân Thuận trên nhiều phương diện rộng về rất nhiều vấn đề của khoa học có nguồn gốc từ vũ trụ , các hiện tượng, vấn đề của thời gian, sự thay đổi ý tưởng, trí tuệ nhân tạo cho đến việc làm cách nào đề nhận ra vẻ đẹp và chân lý.

Ở một phương diện, quyển sách là sản phẩm của thời gian. Những năm gần đây đã chứng kiến nhiều hoạt động của "khoa học và Phật giáo " hay "khoa học và tâm linh" cả ở thị trường Châu Âu và Bắc Mỹ. Một trong những thành công nổi bật là trung tâm Tâm linh và cuộc sống được thiết lập từ năm 1987, đã đưa ra nhiều cuộc đối thoại giữa đức Dalai Latma và những nhà khoa học nổi tiếng ở phương tây.

Việc thông dịch quyển sách này sang tiếng Thái là một trong những bước đầu tiên cho phép các đọc giả hiểu cuôc đối thoại tuyệt vời giữa khoa học và tâm linh.

Là một nhà sinh vật học phân tử, Mathieu Ricard đã làm việc cho những trung tâm nghiên cứu hàng đầu ở Paris trước khi tu tập theo Phật giáo Tây Tạng và trở thành thông dịch viên cho đức Dalai Latma. Người Thái đã quá quen thuộc với ông từ hai quyển sách : Nhà sư và triết học và Hạnh phúc: bản hướng dẫn phát triển những kỷ năng quan trọng của con người.


Trịnh Xuân Thuận


Trịnh Xuân Thuận được sinh ra trong một gia đình Phật giáo ở Việt Nam và đã trải qua nhiều năm ở Châu Âu và Hoa Kỳ. Là một nhà vật lý học năng động ở trung tâm kỹ thuật California, những nghiên cứu của ông chủ yếu là về thiên hà và sự hình thành của các dãy thiên hà. Một số quyển sách khoa học của ông dành cho những người không có kiến thức về khoa học đã trở nên rất nổi tiếng và đã được dịch ra trên 20 thứ tiếng khác nhau.

Chương đầu tiên của quyển sách là vài nét sơ lược về khoa học và tôn giáo trong mục tiêu tìm kiếm sự thật. Cả Ricard và Thuận đều đối đầu với sự giới hạn của khoa học về sự tập trung thiển cận, kiến thức và không đủ để nói về phẩm chất của con người như hạnh phúc. Thêm vào đó, khoa học tự bản thân nó là tồi tệ. Ngược lại, tôn giáo quan tâm đến lòng từ bi và phát triển tâm linh. Những nghiên cứu về khoa học và tôn giáo sẽ trải đường để tìm ra sự thật của chân lý.

Lượng tử và Hoa Sen đã đưa ra câu hỏi hóc búa này. Liệu vũ trụ đã có sự bắt đầu hay nó chỉ là một phần của bánh xe vô định mà không có bắt đầu và kết thúc? Làm cách nào vật lý lượng tử thay đổi cách nhìn của chúng ta về cuộc sống? Khái niệm về sự thật và thời gian là gì? Liệu nhận thức về thời gian chỉ là ảo tưởng? Sự khác nhau giữa sự thật toàn năng là gì? Làm sao cuộc sống và tri giác tạo nên từ những mối tương quan vô cùng phức tạp theo định luật nhân duyên?

Thông qua cuộc đối thoại của họ sẽ giúp chúng ta hiểu hơn về Phật giáo và khoa học trước khi mang chúng ta đến sự hiểu biết sâu hơn của biển kiến thứcsâu rộng nơi hai dòng suy nghĩ nối kết nhau. Sự nhiệt tình của Thuận soi sáng những câu hỏi của khoa học hiện đại với những ví dụ thực tiễn từ phòng thí nghiệm trong khi đó sự bình thản của Richard trao đổi những khái niệm về những nguyên lý của Phật giáo : lý nhân duyên và nhân quả. Cuộc thảo luận giữa họ có tính xây dựng chứ không phải cạnh tranh lẫn nhau.
Ở chương cuối, Richard đã tranh luận về việc làm sao thiền không chỉ có thể đi ra ngoài sự thay đổi bên trong mà còn ảnh hưởng đến sự hy sinh cho nhân loại. Thiền vượt ra sự nhận biết đơn thuần giữa tự nhiên như chim thú hay các loài động vật hoang dã. Những người tu tập không thể giúp người khác nếu bản thân họ không hiểu sự luân chuyển hạnh phúc và đau khổ của riêng mình.

Cuối cùng, ông khẳng định rằng trở thành một con người tốt hơn là trở thành một người mộ đạo. Sự phát triển tâm linh nhấn mạnh đến sự chân thật và điều quan trọng là nó không chỉ giới hạn chỉ cho những người thiền định.

Quyển sách được dịch theo tiếng Thái có phần hơi cô đọng. Một số chương hơi khó hiểu đặc biệt là cho những ai không có kiến thức khoa học. Điều thú vị là sự bất đồng giữa hai tác giả về nguồn gốc của vũ trụ lúc ban đầu nhằm giúp đưa ra hai trường phái suy nghĩ khác nhau.. Trong khi khoa học phương tây là kết quả của triết học Phương Tây dựa vào ý tưởng đấng cứu thế, khái niệm của Phật giáo được xây dựng trên nền tảng triết học phương Tây đa chiều, về luân hồi không có bắt đầu và kết thúc.
Một điều thú vị nữa là sự đối thoại về tâm trí? Tâm trí là gì? Tâm trí bắt nguồn từ khi nào? Tâm trí có tách rời khỏi não không? Có vẻ như với một nhà khoa học như Thuận không có sự giải thích rõ ràng, cặn kẽ như nhà sư Richard. Tuy nhiên, những nghiên cứu khoa học không thể cung cấp hay chứng mình hoàn toàn những quan điểm về nhận thức theo Phật giáo.

Bằng cách đọc quyển sách kiểu đối thoại, người đọc sẽ nhận ra rằng những nhận định tôn giáo ở đây là theo trường phái Mật Tông Tây Tạng chứ không phải của tất cả Phật giáo. Các nhận định về khoa học ở đây cũng đứng trên phương diện của một nhà vũ trụ học chứ không phải là khoa học nói chung. Ở phương Tây, quyển sách này có thể nghi ngờ là cách quảng bá cho Phật giáo. Tuy nhiên, mỗi chủ đề đều được thảo luận sâu rộng với nhiều bằng chứng thuyết phục. Thông qua quyển sách này sẽ giúp cho đọc giả có một cái nhìn rộng mở hơn về khoa học và Phật giáo để tránh những nhận định sai lầm và tự mình tìm ra con đường đi cho chính mình ở phía trước.